Μια εκρηκτική αποκάλυψη του BBC Arabic φέρνει στο φως την κρυφή στρατιωτική επέκταση της Τουρκίας στο βόρειο Ιράκ. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2024, η Τουρκία έχει εγκαταστήσει τουλάχιστον 136 στρατιωτικές βάσεις στην περιοχή, έναν αριθμό που υπερβαίνει κατά πολύ τις προηγούμενες εκτιμήσεις και εγείρει φόβους για de facto κατοχή. Χρησιμοποιώντας δορυφορικές εικόνες, επιτόπια έρευνα και προηγμένες τεχνικές ανάλυσης, η έρευνα αποκαλύπτει πώς η Άγκυρα έχει μετατρέψει το Ιρακινό Κουρδιστάν σε πεδίο στρατηγικής κυριαρχίας, με εκτεταμένα οδικά δίκτυα.
Η ιστορία ξεκινά το 2020, όταν η Τουρκική Προεδρία δημοσίευσε έναν χάρτη που έδειχνε 40 «στρατιωτικά σημεία» στο βόρειο Ιράκ, έναν αριθμό πολύ μεγαλύτερο από τις λίγες βάσεις της δεκαετίας του 1990. Ο χάρτης αποσύρθηκε γρήγορα, αλλά πυροδότησε την περιέργεια των ερευνητών. Με δορυφορικές εικόνες, εντόπισαν νέες κατασκευές, με δρόμους και αποψιλωμένες εκτάσεις να προδίδουν τη θέση των βάσεων. Οι τουρκικές εγκαταστάσεις ξεχώριζαν: μεγαλύτερες, καλύτερα οχυρωμένες και εξοπλισμένες με προηγμένες άμυνες, σε αντίθεση με τις μικρότερες βάσεις των Ιρακινών ή των Κούρδων Πεσμεργκά.
Μέσα από την απαγορευμένη ζώνη: εικόνα από μία από τις δεκάδες τουρκικές βάσεις που λειτουργούν στο Ιρακινό Κουρδιστάν
Η έρευνα αποκάλυψε ότι το 89% αυτών των 136 βάσεων κατασκευάστηκαν μετά το 2018, σηματοδοτώντας μια εντυπωσιακή εννιαπλάσια αύξηση. Η Τουρκία έχει πλέον de facto έλεγχο σε πάνω από 2.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα ιρακινού εδάφους, με εξαίρεση τη βάση Μπασίκα, που βρίσκεται νοτιότερα, εκτός της Κουρδικής Περιφέρειας. Για να υποστηρίξει αυτό το δίκτυο, η Άγκυρα έχει χτίσει 660 χιλιόμετρα οδών, συνδέοντας τις βάσεις της μέσω των βουνών του Κουρδιστάν. Αυτοί οι δρόμοι, απαγορευμένοι για πολίτες, χρησιμοποιούνται από στρατιωτικές φάλαγγες, ενώ η κατασκευή τους έχει οδηγήσει σε μαζική αποψίλωση δασών, αφήνοντας μόνιμες ουλές στο τοπίο.
Η Τουρκία δικαιολογεί την παρουσία της ως απαραίτητη για την καταπολέμηση του PKK, το οποίο θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση, όπως και πολλές δυτικές χώρες. Ωστόσο, η κλίμακα των βάσεων και η περιβαλλοντική καταστροφή εγείρουν ερωτήματα για τις πραγματικές προθέσεις της. Η έρευνα επιβεβαιώθηκε με επιτόπιες επισκέψεις, όπως στο Χιρόρ, όπου οι ερευνητές διαπίστωσαν την ακρίβεια της μεθοδολογίας τους, διακρίνοντας τις τουρκικές βάσεις από τις τοπικές. Οι δορυφορικές εικόνες έδειξαν επίσης τη σταδιακή επέκταση δρόμων, όπως στο Κανί Μασί, όπου ένας δρόμος ολοκληρώθηκε σε μόλις τρεις μήνες.
Η γεωπολιτική διάσταση περιπλέκεται από τη στάση της Ιρακινής κυβέρνησης και της Κουρδικής Περιφέρειας. Το 2024, Ιράκ και Τουρκία υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας κατά του PKK, αλλά χωρίς περιορισμούς στις τουρκικές δυνάμεις. Η εξάρτηση του Ιράκ από την Τουρκία για εμπόριο και υδάτινη ασφάλεια, μαζί με τον εσωτερικό πολιτικό του κατακερματισμό, αποδυναμώνουν τη θέση της Βαγδάτης. Παράλληλα, η Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση, κυριαρχούμενη από το KDP, διατηρεί στενές σχέσεις με την Άγκυρα, συχνά αποσιωπώντας τις επιπτώσεις στους αμάχους από τις τουρκικές επιχειρήσεις.
Ιρακινή βάση ασφαλείας στην παραμεθόριο περιοχή, εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων με τουρκικές δυνάμεις
Το KDP, ως κυρίαρχη δύναμη στο KRG, εξαρτάται από την Τουρκία για εξαγωγές πετρελαίου μέσω του αγωγού Κιρκούκ-Τσεϊχάν, που αποτελεί βασική πηγή εσόδων για την περιοχή. Η Τουρκία ελέγχει την πρόσβαση σε αυτόν τον αγωγό, δίνοντας της γεωοικονομική επιρροή. Η σιωπή του KDP για τις τουρκικές βάσεις, παρά τις επιπτώσεις στους αμάχους (εκτοπισμοί, αποψίλωση δασών), υποδηλώνει ότι τα οικονομικά οφέλη (π.χ. πετρέλαιο, εμπόριο) μπορεί να υπερισχύουν των ανθρωπιστικών ανησυχιών.
Η έρευνα πρέπει να εξεταστεί κριτικά. Η Τουρκία δεν απάντησε στις ερωτήσεις του BBC, και η έλλειψη διαφάνειας από την Άγκυρα τροφοδοτεί εικασίες για προθέσεις πέρα από την καταπολέμηση του PKK, όπως ο έλεγχος πόρων ή η γεωπολιτική κυριαρχία. Η αποψίλωση δασών, αν και τεκμηριωμένη, χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για το μέγεθος της ευθύνης του τουρκικού στρατού έναντι των εργολάβων.
Η «Απαγορευμένη Ζώνη» αποκαλύπτει έναν πόλεμο που διεξάγεται στη σκιά, με την Τουρκία να επεκτείνει την επιρροή της σε ξένο έδαφος. Οι 136 βάσεις και τα 660 χιλιόμετρα δρόμων δεν είναι απλώς στρατιωτικά έργα—είναι σύμβολα μιας φιλοδοξίας που αλλάζει το τοπίο του Ιρακινού Κουρδιστάν, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Η διεθνής κοινότητα καλείται να αντιδράσει, καθώς η σιωπή μπορεί να νομιμοποιήσει μια κατοχή που κανείς δεν τολμά να ονομάσει.
PHOTOS/BBC
