Η πλήρης μη επανδρωμένη λειτουργία μαχητικών αεροσκαφών υπόσχεται να αλλάξει τη στρατιωτική αεροπορία, αλλά τα περιστατικά από το πεδίο αποδεικνύουν ότι η τεχνολογία αυτή παραμένει ανώριμη και γεμάτη κινδύνους. Η κατάληψη ενός αμερικανικού drone από το Ιράν και η καταστροφή ενός ρωσικού μη επανδρωμένου UCAV από το ίδιο του το μαχητικό δείχνουν ότι η αυτονομία στον αέρα δεν μπορεί ακόμα να αντικαταστήσει την ανθρώπινη εποπτεία. Αυτά τα γεγονότα φωτίζουν τις αδυναμίες των μη επανδρωμένων συστημάτων, από την ευαλωτότητα σε παρεμβάσεις μέχρι τις στρατηγικές αποτυχίες.
Η κατάληψη του RQ-170 από το Ιράν
Στις 5 Δεκεμβρίου 2011, το Ιράν κατέλαβε ένα αμερικανικό stealth UAV, το Lockheed Martin RQ-170 Sentinel, κοντά στην πόλη Kashmar, 225 χιλιόμετρα από τα σύνορα με το Αφγανιστάν. Οι ιρανικές δυνάμεις ισχυρίστηκαν ότι η μονάδα κυβερνοπολέμου τους παρενέβη στα συστήματα του drone, αναγκάζοντάς το να προσγειωθεί σχεδόν άθικτο. Οι ΗΠΑ επιβεβαίωσαν την απώλεια, με τον Πρόεδρο Barack Obama να ζητά ανεπιτυχώς την επιστροφή του. Το Ιράν ανέφερε ότι το RQ-170 παραβίασε τον εναέριο χώρο του, ενώ δυτικές πηγές υπέθεσαν τεχνική βλάβη. Η επικρατέστερη εκδοχή δείχνει ότι η επιτυχία του Ιράν οφείλεται σε προηγμένες τεχνικές hacking. Η απώλεια του RQ-170, ενός από τα πιο εξελιγμένα αμερικανικά UAVs, αποτέλεσε σοβαρό πλήγμα για τις ΗΠΑ, καθώς το Ιράν φέρεται να αξιοποίησε την τεχνολογία του για να αναπτύξει δικά του drones, όπως τα Shahed 171 και Saegheh. Το περιστατικό αποκάλυψε την ευαλωτότητα των μη επανδρωμένων συστημάτων σε κυβερνοεπιθέσεις, θέτοντας σε κίνδυνο απόρρητη τεχνολογία.
Το Su-57 καταρρίπτει το δικό του S-70 στην Ουκρανία
Στις 5 Οκτωβρίου 2024, ένα ρωσικό μαχητικό Su-57, αεροσκάφος πέμπτης γενιάς, κατέρριψε το δικό του μη επανδρωμένο , το Sukhoi S-70 Okhotnik, πάνω από την Ουκρανία. Το S-70, ένα stealth UCAV που λειτουργεί ως “Loyal Wingman” του Su-57, έχασε τον έλεγχο κατά τη διάρκεια αποστολής κοντά στο Ντονέτσκ, στην περιοχή Konstantinovka. Φοβούμενη ότι το προηγμένο drone θα έπεφτε σε ουκρανικά χέρια, η Ρωσία διέταξε την καταστροφή του. Ένα Su-57 εκτόξευσε πύραυλο αέρος-αέρος, πιθανότατα R-73 , εξουδετερώνοντας το S-70. Παρά την προσπάθεια, τμήματα του drone, όπως το φτερό και ο κινητήρας, κατέληξαν σε εχθρικό έδαφος, δίνοντας στην Ουκρανία και τους δυτικούς συμμάχους της πρόσβαση σε ευαίσθητη τεχνολογία. Το γεγονός αυτό φανέρωσε προβλήματα αξιοπιστίας και ελέγχου, με το παράδοξο ένα μαχητικό πέμπτης γενιάς να καταστρέφει το δικό του σύστημα υποστήριξης, αποδεικνύοντας την ανωριμότητα της τεχνολογίας.
Το RQ-170 και η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI)
Το Lockheed Martin RQ-170 Sentinel, που κατελήφθη από το Ιράν στις 5 Δεκεμβρίου 2011, δεν πετούσε με πλήρη τεχνητή νοημοσύνη (AI) όπως την εννοούμε σήμερα, δηλαδή με πλήρη αυτονομία λήψης αποφάσεων χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Αντ’ αυτού, ήταν ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος (UAV) που λειτουργούσε με τηλεχειρισμό και προγραμματισμένες πτήσεις, υποστηριζόμενο από συστήματα αυτοματισμού, αλλά όχι με προηγμένη AI.
Τι γνωρίζουμε: Το RQ-170 ήταν ένα stealth UAV που χρησιμοποιούνταν από τις ΗΠΑ για αποστολές παρακολούθησης και κατασκοπείας, πιθανότατα πάνω από το Ιράν για να παρακολουθεί πυρηνικές εγκαταστάσεις. Είχε προηγμένους αισθητήρες και συστήματα πλοήγησης, αλλά η πτήση του ελεγχόταν από χειριστές στο έδαφος μέσω δορυφορικών συνδέσμων. Το Πεντάγωνο και η CIA, που διαχειρίζονταν το πρόγραμμα, δεν έχουν αποκαλύψει πλήρως τις δυνατότητές του, αλλά οι ειδικοί θεωρούν ότι διέθετε αυτοματοποιημένη πλοήγηση (όπως GPS-guided flight paths) και όχι AI ικανή να παίρνει αποφάσεις μόνη της.
Η κατάληψη από το Ιράν: Το Ιράν ισχυρίστηκε ότι η μονάδα κυβερνοπολέμου του παρενέβη στο σήμα GPS του RQ-170, “ξεγελώντας” το σύστημα πλοήγησής του ώστε να προσγειωθεί σε ιρανικό έδαφος. Αυτό υποδηλώνει ότι το drone βασιζόταν σε προκαθορισμένες συντεταγμένες και όχι σε AI που θα μπορούσε να αντιδράσει σε τέτοιες παρεμβάσεις. Αν είχε προηγμένη AI, ίσως να είχε τη δυνατότητα να αναγνωρίσει την ανωμαλία και να αλλάξει πορεία ή να διακόψει την αποστολή, κάτι που δεν συνέβη.
Τεχνολογία της εποχής: Το 2011, η AI δεν είχε φτάσει στο επίπεδο αυτονομίας που βλέπουμε σήμερα (2025), π.χ. σε drones με ικανότητα machine learning ή real-time decision-making. Το RQ-170 πιθανότατα λειτουργούσε με βασικούς αλγορίθμους αυτοματισμού, όπως αυτοί που χρησιμοποιούνταν σε άλλα UAVs της εποχής (π.χ. Predator), χωρίς την ευφυΐα να αντιμετωπίσει μια επίθεση spoofing.
Τι δείχνουν τα γεγονότα
Και τα δύο περιστατικά αποκαλύπτουν τις αδυναμίες της πλήρους μη επανδρωμένης λειτουργίας. Η κατάληψη του RQ-170 το 2011 έδειξε πώς τα drones χωρίς AI είναι ευάλωτα σε κυβερνοεπιθέσεις, με το Ιράν να εκμεταλλεύεται την έλλειψη προσαρμοστικότητας του συστήματος. Η καταστροφή του S-70 το 2024, παρά την προηγμένη AI του, φανέρωσε ότι ακόμα και τα πιο εξελιγμένα αυτόνομα συστήματα μπορούν να αποτύχουν τεχνικά και να χαθούν, με τη Ρωσία να αναγκάζεται να το εξουδετερώσει. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, η τεχνολογία δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί σε απρόβλεπτες συνθήκες, οδηγώντας σε απώλειες και έκθεση απόρρητων συστημάτων.
Όσο αυτά τα προβλήματα δεν λύνονται, η ανθρώπινη παρουσία παραμένει απαραίτητη στον αέρα. Η πλήρης μη επανδρωμένη λειτουργία μαχητικών αεροσκαφών φέρνει μεγάλες υποσχέσεις, αλλά τα πεδία μάχης αποδεικνύουν ότι η αυτονομία παραμένει ριψοκίνδυνη. Είτε πέφτουν θύματα hacking είτε χάνονται από τεχνικές βλάβες, τα μη επανδρωμένα συστήματα δείχνουν τα όριά τους. Η ανωριμότητα της τεχνολογίας δεν είναι απλώς τεχνικό ζήτημα – είναι παράγοντας που μπορεί να κρίνει τη νίκη ή την ήττα.
This website uses cookies so that we can provide you with the best user experience possible. Cookie information is stored in your browser and performs functions such as recognising you when you return to our website and helping our team to understand which sections of the website you find most interesting and useful.
Strictly Necessary Cookies
Strictly Necessary Cookie should be enabled at all times so that we can save your preferences for cookie settings.
If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.
